TRAMWAJ HANNY I LUDWIKA HIRSZFELDÓW Ostatni akord Roku Hirszfeldowskiego
13 grudnia 2024 roku na wrocławskim Biskupinie odbyła się niecodzienna uroczystość – nadanie imienia jednemu z wrocławskich tramwajów. Dla nas, historyków medycyny, uroczystość była wyjątkowo ważna, gdyż jego patronami zostali Hanna i Ludwik Hirszfeldowie. Wydarzenie było ostatnim akcentem kończącego się Roku Hirszfeldowskiego we Wrocławiu.
Punktualnie o godzinie 11 Renata Granowska ‒ wiceprezydent Wrocławia ‒ swoim wystąpieniem rozpoczęła „chrzciny” tramwaju Moderus Gamma o numerze bocznym 3307. To 16. tramwaj w naszym mieście posiadający patronów. Inicjatorką uroczystości była prof. Bogumiła Szponar z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej – członek Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych, uczestniczka naszych comiesięcznych spotkań, strażniczka historii profesorostwa Hanny i Ludwika Hirszfeldów. W swoich staraniach trafiła na dobry grunt, gdyż spółka miejska jakim jest MPK, kultywuje w ten sposób pamięć o sławnych mieszkańcach naszego grodu.
Od lewej: Jacek Ossowski, Grażyna Ossowska, Bogumiła Szponar, Dariusz Lewera, Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, Przemysław Nowicki, Łukasz Łaczmański, Tomasz Zatoński, Renata Granowska, Wojciech Witkiewicz, Witold Woźny, Janusz Boratyński
Wybór miejsca nie był przypadkowy, przystanek znajduje się najbliżej domu należącego kiedyś do profesorostwa przy ul. Wittiga 11. Z całą pewnością uczeni właśnie tutaj wsiadali, jadąc do pracy – prof. Hirszfeld do Zakładu Mikrobiologii przy ul. Chałubińskiego, prof. Hirszfeldowa zaś do Szpitala Dziecięcego przy ul. Hoene-Wrońskiego.
Podczas spotkania głos także zabrali: Witold Woźny – prezes MPK, Łukasz Nowicki wiceprezes MPK, prof. Łukasz Łaczmański, zastępca dyrektora ds. naukowych Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN im. L. Hirszfelda, prof. Tomasz Zatoński prorektor UMW ds. Społecznej Odpowiedzialności Uczelni. Poproszona o zabranie głosu prof. Urszula Glensk, biografka Hirszfeldów, autorka książki „Hirszfeldowie, zrozumieć krew” po krótkim wystąpieniu zaprezentowała serbskie wydanie swojej książki. Trzeba przypomnieć, że małżeństwo uczonych należy do bohaterów narodowych tego kraju. Podczas I wojny światowej oboje pracowali w armii serbskiej. Na zakończenie prof. Janusz Boratyński z IIiTD z właściwą sobie swadą przytoczył mało znane anegdoty dotyczące bohaterów spotkania.
Po części oficjalnej zebrani mieli okazję być pasażerami pierwszego kursu tramwaju Hirszfeldów, który na zewnątrz poza nazwą i grafiką nie odstaje od pozostałych tramwajów miejskich, natomiast w środku przygotowane są stałe plansze przedstawiające drogę życiową i naukową uczonych i ich najważniejsze osiągnięcia. Nie dość, że pasażerowie nie musieli posiadać biletów na pierwszy przejazd, to jeszcze pracownicy Instytutu częstowali wszystkich słodyczami.
Marcin Ataman – motorniczy pierwszego kursu
Motorniczym tramwaju był pan Marcin Ataman, który potwierdził w rozmowie z autorem tekstu, że dla niego to też wyjątkowa chwila.
Po krótkiej przejażdżce do przystanku Kliniki rozpoczął się spacer z przewodnikiem po kampusie Uniwersytetu Medycznego. Z pewnością najciekawszym miejscem był gabinet prof. L. Hirszfelda, w którym przyjęła zwiedzających prof. Grażyna Gościniak. Miejsce tym bardziej magiczne, że zachowało swój przedwojenny wygląd, kiedy gospodarzem był prof. Richard Pfeiffer (1858-1945), jeden z najwybitniejszym niemieckich bakteriologów XIX wieku. Specjalnymi „tajnymi” drzwiami, których używał tylko prof. Ludwik Hirszfeld, chcąc uniknąć kontaktu z nieproszonymi gośćmi, pani profesor przeprowadziła zwiedzających do klimatycznej biblioteki zakładowej. Po opuszczeniu Katedry i Zakładu Mikrobiologii uczestnicy spaceru historycznego udali się do Sali im prof. Brossa, gdzie odbyła się projekcja filmu Pawła Wysoczańskiego pt. „Menesch”, poprzedzona wprowadzeniem głównej organizatorki spotkania prof. Bogumiły Szponar.
Po filmie pani Katarzyna Sudnik z Działu Komunikacji i Marketingu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu zaprosiła zebranych na okolicznościowy poczęstunek.
Od 13 grudnia wszyscy zainteresowani przejazdem specjalnym tramwajem mogą za pośrednictwem aplikacji odnaleźć trasę tramwaju i jego położenie.
dr Dariusz Lewera
Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej DIL